Nét văn hóa của đất và người Gò Duối

Mỗi vùng đất đều mang trong mình một nét văn hóa riêng qua quá trình sinh sống của con người trên mảnh đất mà tổ tiên đã để lại. Nơi lưu giữ hồn quê, chốn nhắc nhở chúng ta quay về nguồn cội, cho ta sự bình yên và những ký ức thời gian. 

Gò Duối là địa danh thuộc thôn Chánh Lộc, xã Xuân Lộc, phía bắc thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. Ngày xưa, khi dựng làng, vùng này là một mảng đất thổ rộng, có vô số cây cối mọc chi chít. Người dân chia thành từng ô rồi san bằng, đám cao làm rẫy thổ, đám thấp làm ruộng lúa, những cây duối đứng thành hàng làm ranh giới cho từng đám, từng hộ đã khai phá. Về sau duối lớn, cứ vài ba năm người ta chặt tàng làm củi đun bếp, cây duối vẫn còn tồn tại trên vùng này nên nơi ấy được gọi là Gò Duối.

Hiện nay số cây duối đã chết dần qua thời gian, còn lại ba cây duối cổ thụ, còi cọc đứng bên lề một khu thổ mộ cách Quốc lộ 1A khoảng 500m là đáng kể.

Duối là loài cây gắn liền với đất và người nơi đây

Thời Chúa Nguyễn, các lưu dân Đàng Ngoài vào khẩn hoang định cư, vùng Xuân Lộc được coi là vùng đất khởi đầu của Phú Yên. Vào thế kỷ XVI – XVII, các chúa Nguyễn đều đặt cơ sở và căn cứ để chống giặc ngoại xâm tại nơi đây. Tại núi Lò Rèn, nơi rèn vũ khí, tích trữ súng đạn, ngày nay còn di tích như súng thần công ở núi Trũng Bình, Gò Ốc. Di chỉ Gò Ốc ở thôn Thọ Lộc, xã Xuân Bình được xác định là nơi có nền văn minh lâu đời trong lịch sử phát triển của dân tộc. Khi tìm được những vật dụng của con người làm bằng đá như vòng đeo tay, rìu đá, lọ, ... (Kết quả khai quật của đoàn khảo cổ giai đoạn 1991 – 1993 của Bộ Văn hóa).

Gò Duối, Xuân Lộc ngày nay. Ảnh: Nguyễn Huệ

Từ chân đèo Cù Mông đến Gò Duối, dân cư sinh sống đông đúc, các nghề tiểu thủ công nghiệp cũng từ đấy phát triển, nhất là nghề dệt lụa tơ tằm nổi tiếng. Vùng đất Gò Duối tuy không gần sông nhưng địa chất là đất cát pha, việc trồng dâu được cư dân nơi đây dày công chăm sóc nên phát triển khá tốt. Những mặt hàng dệt tơ tằm nổi tiếng và được tiêu thụ khắp cả nước như lãnh, lương, xuyến.

Trải qua bao biến động của thời gian, đất và con người nơi đây vẫn giữ trong mình nhịp thở của cha ông, tinh thần cần cù, chăm chỉ, vượt khó. Dòng chảy văn hóa vẫn không ngừng tiếp nối để các thế hệ sau này mãi yêu mảnh đất quê hương. 

Xem thêm: du lịch Sông Cầu