Nhà lá mái cổ Sông Cầu

Làng xóm miền Trung thuở xưa thường có nhà lá mái. Nhà có 2 tầng mái: mái dưới hay trần, đắp đất trên sàn bằng tre hoặc gỗ. Tầng trên là khung đỡ bằng tre lợp tranh hoặc lá. Nhà lá mái miền Trung có thể gọi là nhà Rọi, Nà Rọi, cột chôn xuống đất. Nhà thượng nguồn Hạ Rọi thường có cột ở giữa, hoặc nhà Rường phổ biến, cột che trên đá táng, đá tảng.

Nhà lá mái đang ngày càng mai một bởi thời gian.

Ông Bùi Trần Châu, ngụ ở khu phố Long Hải Nam, Phường Xuân Phú, Thị xã Sông Cầu là chủ nhân của một ngôi nhà lá mái còn xót lại bên Vịnh Xuân Đài. Ông là đời thứ 6 của một gia đình nề nếp, từng học Hán Nôm, nhưng ông cũng không thể hiểu bức hành phi thư pháp khắc bằng chữ  thảo đã có từ lâu đời.

Do tác động của vật liệu mới xuất hiện ở thành thị như: bê tông, tôn, ngói mới, gạch men… cùng với sự hiểu sai về chủ trương “xóa bỏ nhà tạm là tranh, tre, nứa” nên chủ nhân nhanh chóng phá bỏ các mái tranh, mái đất bằng các lợp tôn, lợp ngói mới, thay trần đất bằng trần nhựa hoặc bê tông hóa cột, trụ, tường… nền lót gạch men, khung cửa bằng nhôm… Đồng thời mong muốn thay đổi ngôi nhà xưa sang kiến trúc hiện đại, chủ nhân đã tháo dỡ, thay thế một số bộ phận, bán ngôi nhà của mình đi. Vì vậy, những ngôi nhà lá mái cổ đang dần mất đi, bị thay thế bởi những ngôi nhà hiện đại.

Kiến trúc truyền thống phản ánh đời sống văn hóa của một cộng đồng cư dân, là cách tốt nhất để truyền tải văn hóa đến các thế hệ mai sau. Mặc khác, kiến trúc truyền thống của những ngôi nhà lá mái thể hiện cuộc sống hòa hợp giữa con người với tự nhiên. Cần có chính sách bảo tồn hợp lý, như một biện pháp cấp thiết giữ gìn văn hóa cho muôn đời sau.

Nguyễn Huệ

Tags: thi xa song cau, du lich song cau, song cau phu yen